Zmiany w KPC 2019 – nowe przepisy już od 21 sierpnia 2019

W postępowaniu cywilnym zachodzi właśnie mała rewolucja. Zmiany przepisów mają w założeniu przyspieszyć sprawy sądowe. Pojawi się m.in. instytucja nadużycia prawa procesowego, rozprawa przygotowawcza, która ma służyć zgodnemu rozwiązaniu sporu, a jeśli się to nie uda opracowaniu planu rozprawy, czyli ustaleniu z góry zakresu i terminów dalszych czynności i rozpraw, czy też odrębny tryb dla spraw gospodarczych. Zmiany te oczywiście nie ominą również branży budowlanej, dlatego powinni się z nimi zapoznać inwestorzy, deweloperzy, wykonawcy i podwykonawcy, aby nie spotkały ich nieprzyjemne niespodzianki w toku postępowania sądowego. Miejmy nadzieję, że nowe przepisy uproszczą, przyspieszą i wprowadzą więcej rozsądku do naszej procedury cywilnej.

UWAGA. Większość przepisów wchodzi w życie 7 listopada 2019 r., ale niektóre zmiany, w szczególności nowe przepisy o kosztach sądowych (a tym samym nowe opłaty) będą obowiązywać już od 21 sierpnia 2019 r., dlatego warto mieć się na baczności przy składaniu po tej dacie pism procesowych, żeby z przyzwyczajenia nie wnieść opłaty w dotychczasowej wysokości. Jakie dokładnie zmiany wejdą w życie najszybciej?

Jeśli chodzi o Kodeks postępowania cywilnego to z istotnych nowości warto wspomnieć o art. 804 § 2., zgodnie z którym jeżeli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczeniem upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, z którego wynika że doszło do przerwania biegu przedawnienia, organ egzekucyjny odmawia wszczęcia egzekucji. Co to oznacza w praktyce? Jeśli dysponujecie wyrokiem lub nakazem zapłaty z klauzulą wykonalności, który został wydany kilka/kilkanaście  lat wcześniej, to wszczynając egzekucję musicie wykazać, że nie doszło do przedawnienia waszego roszczenia (obecnie należności zasądzone przez sąd przedawniają się po 6 latach od uprawomocnienia się orzeczenia, natomiast roszczenia okresowe wynikające z wyroku należne za okres już po wydaniu orzeczenia, najczęściej chodzi o odsetki, w terminie 3 lat od uprawomocnienia się orzeczenia). Jeśli więc po tym okresie kierujecie sprawę do egzekucji to musicie udokumentować, że w międzyczasie już prowadziliście na podstawie tego orzeczenia postępowanie egzekucyjne, które przerwało bieg przedawnienia. Dotychczas to dłużnik musiał się bronić podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia.

Największe zmiany obowiązujące od 21 sierpnia 2019 r. dotyczą jednak opłat i kosztów sądowych. Co do zasady opłaty są wyższe, a także pojawiają się opłaty za czynności, które dotychczas były bezpłatne. Ma to zapewne również ograniczyć ilość postępowań i pism wnoszonych do sądu, a z drugiej strony zapewnić wyższe finansowanie działalności sądów.

ROSZCZENIA O PRAWA MAJĄTKOWE

W sprawach o prawa majątkowe do kwoty 20 000 będą obowiązywać następujące opłaty zależne od wartości przedmiotu sporu:

1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
2) ponad 500 złotych do 1 500 złotych – w kwocie 100 złotych;
3) ponad 1 500 złotych do 4 000 złotych – w kwocie 200 złotych;
4) ponad 4 000 złotych do 7 500 złotych – w kwocie 400 złotych;
5) ponad 7 500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1 000 złotych.

Jeśli wartość przedmiotu sporu przekracza 20 000 zł opłata jest stosunkowa i wynosi 5% wartości przedmiotu sporu (a więc tak jak dotychczas). Zwiększyła się natomiast maksymalna wysokość opłaty. Obecnie jest to 200 000 zł (dotychczas 100 000 zł)

W postępowaniu grupowym opłata będzie wynosić połowę opłaty ustalonej według ww. przepisów ogólnych, przy czym opłata minimalna wynosi 100 zł, a maksymalna 200 000 zł (dotychczas 2% w.p.s., nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł).

Opłata w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych od strony będącej konsumentem lub osobą fizyczną prowadzącą gospodarstwo rodzinne jeśli w.p.s. nie przekracza 20 tys. zł jest ustalana zgodnie z ww. zasadami ogólnymi. W sprawach, w których w.p.s. przekracza 20 tys. zł opłata jest stała i wynosi 1 000 zł.

USUNIĘCIE NIEZGODNOŚCI TREŚCI KSIĘGI WIECZYSTEJ, POZBAWIENIE TYTUŁU WYKONAWCZEGO WYKONALNOŚCI I ZWOLNIENIE ZAJĘTEGO PRZEDMIOTU OD EGZEKUCJI

Opłata w sprawach o usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji nie była dotychczas odrębnie uregulowana, więc stosowało się przepisy ogólne (5 % w.p.s.). Nowe przepisy wprowadzają opłatę stałą w kwocie 2 000 zł dla spraw, w których w.p.s. przekracza 40 000 zł. Poniżej tej kwoty opłata jest ustalana według ww. przepisów ogólnych. Wydaje się to rozwiązanie słuszne, bowiem często w tych sprawach, w których nie dochodzimy przecież żadnych należności pieniężnych, a jedynie np. bronimy się przed niesłusznych zajęciem samochodu czy niezasadną egzekucją lub poprawiamy błędne wpisy w księgach wieczystych, wysokie opłaty były barierą utrudniającą ochronę naszych praw.

OPŁATA TYMCZASOWA

Zwiększyła się także opłata tymczasowa (a więc opłata wnoszona w sytuacji kiedy nie jesteśmy jeszcze w stanie ustalić wartości przedmiotu sporu). Teraz wynosić będzie od 30 złotych do 2 000 złotych (dotychczas do maksymalnie 1 000 zł), a w sprawach dochodzonych w postępowaniu grupowym od 300 złotych do 20 000 złotych (dotychczas od 100 zł do 1 000 zł).

ZAWEZWANIE DO PRÓBY UGODOWEJ

Bardzo ważne są też zmiany dotyczące opłat pobieranych od wniosków o zawezwanie do próby ugodowej. Dotychczas był to tani i skuteczny sposób na przerwanie biegu przedawnienia naszych roszczeń, kiedy nie chcieliśmy jeszcze lub nie mogliśmy składać pozwu. Opłaty były niskie (40 zł dla spraw o wartości przedmiotu sporu do 10 000 zł i 300 zł dla spraw o wartości przedmiotu sporu powyżej 10 000 zł). Po zmianach opłaty będą co do zasady wyższe – będzie pobierane 1/5 opłaty jaka należałaby się od pozwu. To znaczy, że jeśli składamy wniosek w drobnej sprawie gdzie w.p.s. wynosi np. 2 000 zł to zapłacimy tylko 40 zł (1/5 z 200 zł zgodnie z ww. opłatami w sprawach majątkowych). Jeśli jednak sprawa jest poważniejsza i dochodzimy np. 500 000 zł to wówczas zapłacimy już 5 000 zł (a dotychczas płacilibyśmy tylko stałą opłatę 300 zł). Nowe stawki mogą spowodować ograniczenie ilości wniosków o zawezwanie do próby ugodowej.

SPRAWY WIECZYSTOKSIĘGOWE

Poza powyżej wspomnianą kwestią usunięcia niezgodności treści księgi wieczystej w sprawach wieczystoksięgowych zwiększyły się się opłaty za – założenie księgi wieczystej, połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, odłączenie nieruchomości lub jej części z księgi wieczystej, sprostowanie działu I-O (oznaczenie nieruchomości) księgi wieczystej, wpis ostrzeżenia lub dokonanie innych wpisów – zapłacimy według nowych przepisów 100 zł (dotychczas 60 zł).

SPRAWY SPADKOWE

Jeśli chodzi o sprawy spadkowe to opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, zabezpieczenie spadku, sporządzenie spisu inwentarza lub odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku będzie wynosić 100 zł (dotychczas 50 zł).

SPRAWY SPÓŁEK

Zwiększa się także opłata od pozwu w sprawie o: rozwiązanie spółki, wyłączenie wspólnika ze spółki, uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki, stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki, ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółki, uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy lub stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy. Teraz będzie ona wynosić 5 000 zł (dotychczas 2 000 zł)

OPŁATA ZA UZASADNIENIE ORZECZENIA

Pojawia się również całkiem nowa opłata w kwocie 100 zł za złożenie wniosku o doręczenie orzeczenia z  uzasadnieniem. Dotychczas żadne opłaty nie były pobierane. Jeśli więc ktoś chce poznać szersze uzasadnienie orzeczenia sądu niż to przedstawione w ustnych motywach to musi za to zapłacić. Wydaje się to dobre rozwiązanie, które może ograniczyć czasochłonne sporządzanie uzasadnień, w sytuacjach w której strona nie ma zamiaru wnosić środka zaskarżenia.

INNE SPRAWY

Zwiększyła się maksymalna opłata w sprawach niemajątkowych. Obecnie jest to 10 000 zł (dotychczas 5 000 zł)

Do 100 zł (obecnie 40 zł) zwiększyła się opłata za zażalenia na postanowienia w przedmiocie:

1. oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego lub ławnika;
2. skazania na grzywnę strony, świadka, biegłego, tłumacza lub innej osoby oraz odmowy zwolnienia od grzywny;
3. przymusowego sprowadzenia lub aresztowania świadka oraz odmowy zwolnienia od przymusowego sprowadzenia;
4. wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez mediatora, biegłego, tłumacza, kuratora lub uprawnioną osobę trzecią;
5. należności świadka .

Według nowych przepisów 100 zł (dotychczas 40 zł) zapłacimy również za

1. wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;
2. apelację, zażalenie, skargę kasacyjnej, skargę o wznowienie postępowania i skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie, w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu;
3. wniosek o zabezpieczenie dowodu.

Podniesiona została także opłata od wniosku o wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów do 100 zł (dotychczas 50 zł).

OPŁATY KANCELARYJNE

Dużej zmianie ulegają również opłaty kancelaryjne (za wydanie odpisu/kopii dokumentów z akt postępowania).

Opłata od wniosku o wydanie na podstawie akt poświadczonego odpisu, wypisu lub wyciągu, odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności, odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem wykonalności lub zaświadczenia wynosić będzie 20 złotych za każde rozpoczęte 10 stron wydanego dokumentu (dotychczas 6 zł za każda rozpoczętą stronę). Przy obszerniejszych dokumentach będzie więc taniej.

Opłata od wniosku o wydanie na podstawie akt zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia według nowych przepisów to 20 zł a każdy wydany informatyczny nośnik danych (dotychczas 15 zł).

Opłata od wniosku o wydanie kopii dokumentu, znajdującego się w aktach sprawy
1 złotego za każdą rozpoczętą stronicę wydanego dokumentu będzie wynosić 20 złotych za każde rozpoczęte 20 stron wydanej kopii (obecnie 1 zł za stronę)